Reconstructie van de interneringsgeschiedenis
van Anton Alfons Stolze

Commentaar: Sander Panhuyzen


Inleiding
(Nog te schrijven inleiding)


Paginaoverzicht
  1. Inleiding

  2. Familieverwantschap

  3. Interneringsgeschiedenis van Anton Alfons Stolze
    Broer van de moeder van mijn moeder

  4. Hoofdstuk 3





1.Familieverwantschap
Geboortegezin van Theodorus Stolze


Bron: ----------

Afbeelding 1.1
Met rode kaders zijn de namen van de vier broers Stolze aangegeven, waaronder Anton Alfons, die in Japanse krijgsgevangenschap hebben gezeten. Ze waren broers van de moeder van mijn moeder. Ter orientatie in de stamboom: mijn ouders worden vermeld op regel 23.





2.Interneringsgeschiedenis van Anton Alfons Stolze

Bronnen:
Nationaal Archief, https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken
Japanse krijgsgevangenkampen, https://www.japansekrijgsgevangenkampen.nl
Afbeelding 2.1
Militaire rol van Anton Alfons Stolze:
Landstorm, afdeling G8 (administratie)
Anton Alfons Stolze was beroepssoldaat bij de Landstorm, de 4de compagnie van het 21ste Infanteriebataljon te Solo (het tegenwoordige Sukarta City, in het oostelijke deel van Midden-Java)
Als beroepssoldaat had hij een administratieve functie op afdeling G8 van de 4de compagnie, financiële planning en administratie. Die 4de compagnie zouden we nu de stafcompagnie van het bataljon noemen. Zo'n stafcompagnie maakt onderdeel uit van het besturingsorgaan van een bataljon met een luitenant-kolonel als commandant.

De Landstorm bestond uit dienstplichtigen en vrijwilligers. In principe waren alle weerbare mannen tussen 16 en 56 jaar landstormplichtig. De Landstorm-eenheden hadden een territoriale functie. De militairen werden dan ook ingezet in het gebied waar ze zelf woonden. Op de interneringskaart staat de woonplaats van Anton Alfos vermeld met de naam van zijn echtgenote: Elvire Spohie Lans, Solo (op de kaart onderin staat Kraton Solo, dat staat voor resident/woonplaats Solo)

Anton Alfons Stolze is op 14 augustus 1918 geboren. Hij was dus ruim 23 jaar op het moment van gevangenneming in Bandoeng.
Dat hij in Bandoeng is gevangen genomen, doet mij vermoeden dat zijn bataljon om tactische redenen van Solo naar Bandoeng is verplaatst.
Hij was 27 jaar oud toen hij werd bevrijd in Japan. Maar de oorlogservaringen van de afgelopen 3 jaar zouden hem de rest van zijn leven blijven achtervolgen.


De bijzonder bewogen interneringsgeschiedenis van Anton Alfons Stolze
Anton Alfons Stolze is opvallend vaak (vijfmaal) overgeplaatst.
Zijn interneringsgeschiedenis was bijzonder bewogen:

  • 15 Maanden gewerkt aan de Birma-spoorlijn
  • Per schip vervoerd van Singapore naar Moji (Japan).
    De reis duurde ruim een maand en ging via Borneo, de Filippijnen en Formosa in verschillende samenstellingen van konvooien die onderweg werden getroffen door geallieerde torpedoaanvallen. Het schip van Anton Alfons Stolze werd niet getroffen, maar dit moeten angstige momenten zijn geweest.
  • Dwangarbeid bij het afbreken van een berghelling in Osaka, als voorbereiding op de bouw van havenfaciliteiten (ref.13).
  • Dat kamp werd in maart 1945 zo zwaar getroffen door een geallieerd bombardement dat het hele kamp ontruimd moest worden. Anton Alfons Stolze is toen overgeplaatst naar kampen in Fukuoka. Daar moest hij werken in kolenmijnen (ref.2).
  • Vermoedelijk is hij op grote afstand getuige geweest van de twee kernexplosies boven Hiroshima op 6 augustus 1945 en boven Nagasaki op 9 augustus 1945.

De Hakushika Maru voor de reis van Singapore naar Moji (Japan)
Reisperiode: juli-augustus 1944


Kernbommen op Hiroshima en Nagasaki
Het laatste kamp waar Anton Alfons Stolze heeft gezeten, bevond zich in Fukuoka.
De mensen van dat kamp (Fukuoka 8B) moesten werken in een van de twee kolenmijnen.
Hiroshima bevindt zich 215 km daar vandaan in het noordwesten en Nagasaki 125 km van Fukuoka vandaan in het zuiden. Als hij zich buiten de kolenmijnen bevond, zou hij op 6 augustus 1945 om 08:15 's morgens die mysterieuze flits, die enorme langdurige gloed en die mysterieuze verschijnselen hoog in de atmosfeer aan de noordelijke horizon kunnen hebben gezien toen een Amerikaanse kernbom boven Hiroshima tot ontploffing kwam. En een paar dagen later, op 9 augustus 1945 om 11:02 's morgens, hetzelfde mysterieuze schouwspel in zuidelijke richting. Hij moet hebben geconcludeerd dat er iets verschrikkelijks moet zijn gebeurd dat hem waarschijnlijk ook hoop heeft gegeven.
Volgens mij moet hij ook hebben gemerkt hoe de paniek onder de Japanse bewakers om zich heen greep. Japan werd geconfronteerd met een enorme, ongekende vernietigingskracht van apocalyptische proporties waar Japan zeer waarschijnlijk geen antwoord op had. In maart 1945 hadden krijgsgevangenen in Fukuoka toegang tot kranten en konden ze op de hoogte zijn van wat er zoal in de wereld gebeurde.


Bron: japansekrijgsgevangenkampen.nl
https://www.japansekrijgsgevangenkampen.nl
Met dank aan Google Maps
Afbeelding 2.2
Interneringsgeschiedenis van Anton Alfons Stolze
  1. Internering in een van de kampen in district Bandoeng; hij had toen kampnummer 13423 toegewezen gekregen.
  2. Per schip (NN Maru) vervoerd van Tandjong Priok naar Singapore (Java Party 14).
    9 februari 1943: vertrek uit Tandjong Priok.
    13 februari 1943: aankomst in Singapore en plaatsing in Changi POW Camp aldaar; daar heeft hij vermoedelijk kampnummer 5886 gekregen.
  3. 17 April 1943: Vertrek per trein vanuit Singapore naar Ban Pong (5 km van het beginpunt van de Birma-spoorlijn).
    22 april 1943: Aankomst in Ban Pong
    Anton Alfons Stolze heeft daar zeer vermoedelijk kampnummer 11546 gekregen.
  4. Het is niet duidelijk in welke kampen aan de Birma-spoorlijn Anton Alfons Stolze heeft gezeten. Het is waarschijnlijk dat hij in een van de kampen van Complex no. 6 heeft gezeten.
  5. 27 juni 1943: Vertrek per trein vanuit Ban Pong terug naar Singapore.
    2 juli 1943: Aankomst in Singapore
  6. Overplaatsing naar Japan, per schip (Hakushika Maru)
    4 Juli 1944: vertrek uit Singapore
    10 augustus 1944: aankomst in Moji (Japan)
  7. 11 augustus 1944: transport per trein, aankomst in de 4de afdeling van de groep van krijgsgevangenkampen in Osaka.
    In het kamp aldaar heeft hij vermoedelijk kampnummer 8871 gekregen.
    De werkzaamheden bestonden uit het werken in een kopermijn.
  8. 30 Maart 1945: overgeplaatst naar de 8ste afdeling van de groep van krijgsgevangenkampen in Fukuoka (Japan).
    In het kamp aldaar heeft hij vermoedelijk kampnummer 9766 gekregen.
    Deze overplaatsing van Osaka naar Fukuoka was noodzakelijk, omdat op 28 maart het kamp in Osaka zwaar werd getroffen door een geallieerd bombardement, waardoor het hele kamp ontruimd moest worden.
    In beide kampen, Fukuoka 8B en 23B, moesten krijgsgevangenen werken in kolenmijnen.
  9. 15 Augustus 1945: overgeplaatst naar de 23ste afdeling van de groep van krijgsgevangenkampen in Fukuoka (Japan).
    In het kamp aldaar heeft hij vermoedelijk kampnummer 30795
  10. 21 September 1945: bevrijding
Interneringsgeschiedenis van Anton Alfons Stolze volgens bron 2

Geografische context van de 415 km lange Birma spoorlijn


Bron: Japanse krijgsgevangenkampen
https://www.japansekrijgsgevangenkampen.nl

afbeelding 2.3
Tekst Tekst

Overzicht van de arbeidskampen aan de 415 km lange Birma spoorlijn


Bron: 1, 8, 9, en 10

afbeelding 2.4
Tekst Bij het aanklikken van de afbeelding hierboven wordt een vergroting getoond.

Treinverbinding tussen kamp Fukuoka 23B - kamp Fukuoka 8B - Moji - kamp Osaka 3B1


Bron: 2
Met dank aan Google Maps

afbeelding 2.5

Werkkampen in Osaka en omgeving


Bron: 2
Met dank aan Google Maps

afbeelding 2.6
Kamp Osaka 4B1
Werkzaamheden van dwangarbeiders kamp Osaka 4B1: o.a. afbraak van een berghelling voor de bouw van een droogdok en onderzeebootbasis
Overzicht van de werkkampen in Osaka en omgeving:

Osaka M - IchiokaOsaka 6D - Amagasaki
Osaka M1 - Kobe HospitalOsaka 7D - Harima
Osaka 1B - Osaka Main CampOsaka 8D - Naruo
Osaka 2B - KobeOsaka 10B1 - Taisho
Osaka 2D - UmedaOsaka 12B - Hirohata
Osaka 3D - YodogawaOsaka 13B - Tsumori
Osaka 4B1 - TanagawaOsaka 14B - Wakayama
Osaka 5D - KawasakiOsaka 18B - Wakinohama

Werkkampen in Fukuoka en omgeving


Bron: 2
Met dank aan Google Maps

afbeelding 2.7
De kampen Fukuoka 23B en 8B
Werkzaamheden van dwangarbeiders in de kampen Fukuoka 23B en 8B: werken in kolenmijnen op enige kilometers van het kamp.

Op 9 augustus 1945, om 11:02, werd Nagasaki getroffen door een 21 kiloton-atoombom.
Die bom heeft ook kamp Fukuoka 14D getroffen. Van de naar schatting 530 krijgsgevangenen zijn er 193 gered.

Overzicht van de werkkampen in Fukuoka en omgeving:

Fukuoka M - Fukuoka Main CampFukuoka 17B - Omuta
Fukuoka M1 - BeppuFukuoka 18B - Sasebo
Fukuoka 1B - KumamotoFukuoka 21B - Nakama
Fukuoka 2B - KoyagiFukuoka 22B - Honami
Fukuoka 3B - YawataFukuoka 23B - Hirayama
Fukuoka 4B - Moji-HospitalFukuoka 24B - Senryu
Fukuoka 5B - OmineFukuoka 25B - Shinkai
Fukuoka 6B - MizumakiFukuoka 26B - Keisen
Fukuoka 7B - FutaseFukuoka 27B - Tagawa
Fukuoka 8B - YamanoFukuoka 6D - Tanoura
Fukuoka 9B - MiyataFukuoka 13D - Saganoseki
Fukuoka 14B - Nagasaki





2.Hoofdstuk 2





3.Hoofdstuk 3






Afkortingen
POW Prisoner Of War


Bronnen

  1. Nationaal Archief, collectie van documenten
    https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/collectie
    Zoekpagina interneringskaarten
    https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00425?activeTab=nt&searchTerm=panhuyzen&sortering=prs_achternaam&volgorde=asc

  2. japansekrijgsgevangenkampen.nl
    Een website van de op 4 december 2023 te Groningen overleden Henk Beekhuis. Hij is 91 jaar geworden.
    https://www.japansekrijgsgevangenkampen.nl

  3. POW Research Network Japan
    http://www.powresearch.jp/en/archive/camplist/outside_index.html

  4. Jappenkampen in Nederlands-Indië
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Jappenkampen_in_Nederlands-Indi%C3%AB

  5. COFEPOW (Charity Organization to commemorate the Far East Prisoners Of War
    https://www.cofepow.org.uk/

  6. Center For Research Allied POWS Under The Japanese
    Een onderzoeksinitiatief van de in oktober 2010 overleden Roger Mansell
    http://www.mansell.com/pow-index.html

  7. Samarinda 1942, de riviervloot van een luchtmachtkapitein
    door J.J. Nortier (kolonel der infanterie b.d.)
    Artikel uit de Militaire Spectator, 1981, pagina 318-331
    Archiefbeheer door de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK)
    https://www.kvbk.nl/sites/default/files/bestanden/uitgaven/1981/1981-0318-01-0085.PDF

  8. The Thai Train Guide: Walking The Death Railway: A Complete Guide
    https://www.thaitrainguide.com/death-railway/walking-the-death-railway/

  9. Birma-Siam-spoorweg
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Birma-Siam-spoorweg

  10. List of Birma Railway Camps
    https://roaringreggienewton.online/camp/

  11. Pekanbaru Death Railway
    https://www.pekanbarudeathrailway.com/
    https://www.pekanbarudeathrailway.com/muaro-to-pekanbaru

  12. Sumatra Railway
    https://en.wikipedia.org/wiki/Sumatra_Railway

  13. Oorlogsbronnen: Osaka 4B1
    https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Osaka%204B1



Site Map


Voor vragen en opmerkingen kunnen jullie een mailtje sturen naar:
sander.panhuyzen@planet.nl